• Czym jest zwyczajny Kongres Generalny i kiedy odbyły się poprzednie?
• Jakie kwestie zostaną poruszone na Zwyczajnym Kongresie Generalnym w 2025 r.?
• Kto jest wzywany?
• Jak przebiega Kongres?
• Jeden z tematów Kongresu odnosi się do Zgromadzeń Regionalnych: Co to za zgromadzenia?
  
• Kiedy rozpoczęły się Zgromadzenia Regionalne?
• W jaki sposób bierzesz się udział w Zgromadzeniach Regionalnych?
• Czy Zgromadzenia Regionalne w 2024 r. były skupione na jakimś temacie?

O Statutach

• Dlaczego Stolica Apostolska zwróciła się z prośbą o dostosowanie Statutów?
• Kto jest kompetentny do zmiany Statutów Opus Dei?
• Jaka jest rola Kongresu w odniesieniu do Statutów?
• Jaki proces został przeprowadzony w celu dostosowania Statutów i jakie będą kolejne kroki?
• Czy na zakończenie Kongresu zostaną podane jakieś informacje na temat Statutów?
• Jak ważny jest aspekt prawny dla żywotności instytucji?
• Część obserwatorów interpretowała nowe przepisy dotyczące prałatur personalnych w kategoriach zmniejszania wpływu. Czy jest w tym ziarno prawdy?
• W jaki sposób jakiekolwiek zmiany w Statutach mogą wpłynąć na członków Dzieła w ich codziennym życiu?

Motu Proprio "Ad charisma tuendum": pytania i odpowiedzi

• Jaki jest cel tego Motu Proprio?
• Co oznacza to Motu Proprio dla życia wiernych Prałatury?
• Dlaczego nacisk kładzie się na "charyzmat" i czy charyzmat i hierarchia są rzeczywistościami przeciwstawnymi?
• Jak charyzmat i hierarchia uzupełniają się w Opus Dei?
• Czy coś się zmieniło w rządzie Prałatury?
• Czym są Statuty i dlaczego są tak ważne dla Prałatury?
• Dlaczego stwierdza się, że prałat nie będzie biskupem?
• Do czego odnosi się wspomniany w Motu Proprio tytuł supernumerarnego protonotariusza apostolskiego?

Czym jest zwyczajny Kongres Generalny i kiedy odbyły się poprzednie?

Zgodnie ze Statutami Opus Dei, kongresy zwyczajne odbywają się co osiem lat, a ich celem jest podsumowanie wykonanej pracy i danie pewnych wskazówek dotyczących działalności ewangelizacyjnej członków Opus Dei, kapłanów i świeckich (mężczyzn i kobiet, żonatych i stanu wolnego). Odnowione zostają również składy Rady Generalnej i Asesorii Centralnej.

Ostatni Zwyczajny Kongres Generalny Opus Dei (IX) odbył się po wyborczym Kongresie Generalnym w styczniu 2017 r., na którym po śmierci Prałata bp Javiera Echevarríi wybrano ks. Fernando Ocáriza, mianowanego następnie przez papieża Franciszka Prałatem Opus Dei. W dniu 14 lutego 2017 r. prałat Ocáriz opublikował list z głównymi wnioskami Kongresu. Poprzedni Kongres Generalny (VIII) odbył się w kwietniu 2010 roku.

Jakie kwestie zostaną poruszone na Zwyczajnym Kongresie Generalnym w 2025 r.?

Prałat Opus Dei wyjaśnił (Słowo od Prałata z 25 stycznia), że dwoma głównymi tematami będą: pogłębienie propozycji zmian w Statutach, o co prosiła Stolica Apostolska, oraz przestudiowanie wniosków ze Zgromadzeń Regionalnych, które odbyły się w ciągu ostatniego roku we wszystkich okręgach terytorialnych Dzieła.

Jak przebiega Kongres?

Kongres odbywa się w dwóch sesjach, jednej dla mężczyzn i jednej dla kobiet, z podobnym programem. W pierwszej części kongresu Ksiądz Prałat informuje uczestników o pracy apostolskiej i formacyjnej od ostatniego zwyczajnego kongresu ogólnego oraz o stosowaniu wskazań zawartych we wspomnianym liście z lutego 2017 r. W szczególny sposób przedstawiony zostanie efekt prac nad rewizją Statutów Opus Dei, który następnie zostanie przekazany Stolicy Apostolskiej do zatwierdzenia.

Druga część kongresu będzie poświęcona analizie wniosków i propozycji płynących ze Zgromadzeń Regionalnych, które odbyły się we wszystkich okręgach prałatury w ciągu 2024 roku. Następnie zostanie przygotowany dokument z wnioskami, które będą kolejno poddawane pod głosowanie.

Ponadto, na każdej z sesji, cały skład Rady Generalnej i Asesorii Centralnej Opus Dei są odpowiednio weryfikowane (mianowane lub odnawiane) na podstawie propozycji złożonej Kongresowi przez Prałata. Po zakończeniu Kongresu, Prałat, wraz ze swoimi organami centralnymi, przystępuje do przeglądu wszystkich stanowisk związanych z rządzeniem na poziomie regionalnym.

Kto jest wzywany na kongres?

Wszyscy uczestnicy, mężczyźni i kobiety, mianowani zgodnie ze Statutami (nry 130, § 2 i 133, § 3) są wezwani do udziału. Aby uczestniczyć w kongresie, trzeba mieć ukończone 32 lata i być definitywnie inkorporowanym do Prałatury od co najmniej 9 lat. Są to osoby mianowane przez Prałata spośród członków z krajów, w których Dzieło prowadzi swoje apostolstwo, z głosem doradczym centralnych organów zarządzających (Rada dla mężczyzn, Asesoria dla kobiet) i z uwzględnieniem opinii okręgu pochodzenia. Wszyscy członkowie kongresu są członkami numerariuszami, a zdecydowana większość z nich wykonywała lub obecnie wykonuje zadania rządzenia w Prałaturze w różnych okręgach; ułatwia im to poznanie wyzwań apostolskich w miejscach, w których żyją i pracują. Kolejni wykonują swoje zawody w różnych dziedzinach życia społecznego, bez pełnienia funkcji kierowania lub rządzenia.

Inni wierni Prałatury mogą być również wezwani przez Prałata jako eksperci, z głosem, ale bez prawa głosu (nr 130, § 4).

Ogólna liczba uczestników kongresu wynosi 279, w tym 127 kobiet (45,5%) i 152 mężczyzn (54,5%). Pochodzą z pięciu kontynentów: Afryki (6,8 proc.), Ameryki (37,3 proc.), Azji (5,7 proc.), Europy (48,7 proc.) i Oceanii (1,4 proc.). Proporcja ta odpowiada całkowitej liczbie wiernych Opus Dei, którzy mieszkają na poszczególnych kontynentach. Weźmie w nim udział 95 księży, co stanowi 34% uczestników. Jeśli chodzi o przedział wiekowy uczestników, najmłodsza ma 37 lat, a najstarszy 91.

O Zgromadzeniach Regionalnych

Jeden z tematów Kongresu odnosi się do Zgromadzeń Regionalnych; co to za zgromadzenia?

Zgromadzenia Regionalne, zwane także Tygodniami Pracy, są narzędziem przewidzianym w Statutach Opus Dei (nry 162-170), aby w każdym okręgu można było przestudiować najistotniejsze kwestie dotyczące formacji i misji apostolskiej jego członków oraz podsumować czas, jaki upłynął od poprzedniego zgromadzenia (nr 162). Odbywają się one co dziesięć lat i są zwoływane przez wikariusza regionalnego z mandatu Prałata (nr 164). Są one narzędziem konsultacyjnym, które pozwala na zebranie refleksji i opinii wszystkich członków Dzieła, aby wspierać pracę apostolską w każdym kraju i w każdym momencie historycznym.

Faza początkowa, w której zachęca się do szerokiego uczestnictwa, polega na przygotowaniu doświadczeń, sugestii, propozycji itd. przez członków, współpracowników i przyjaciół Opus Dei na proponowany temat (nr 167).

Pod koniec fazy wstępnej, która musi trwać co najmniej dwa miesiące, rozpoczyna się faza kompilacji i syntezy wszystkich zgłoszonych propozycji, jak również propozycji uczestników fazy końcowej, w celu przygotowania dokumentu roboczego na posiedzenie końcowe (nr 168).

Po tym następuje faza końcowa, w której odbywa się bezpośrednie spotkanie osób wezwanych (nr 166) pod przewodnictwem Prałata lub jego delegata (nr 165).

Wnioski ze zgromadzenia są przesyłane do Prałata (nr 169), który, tak jak w tym przypadku, może zdecydować, że powinny być one przestudiowane przez Kongres przed ich zatwierdzeniem, aby następnie mogły zostać przełożone na konkretne wytyczne za pośrednictwem zwykłych organów rządzenia.

Kiedy rozpoczęły się Zgromadzenia Regionalne?

Opis początków został zebrany w artykule "Tygodnie Pracy w latach założycielskich" opublikowanym w czasopiśmie "Studia et Documenta" Instytutu Historycznego Świętego Josemarii. Pierwszy z nich Założyciel zwołał w 1943 r. w Madrycie (Hiszpania), w których uczestniczyło 16 osób; W przypadku kobiet pierwsze miały miejsce w 1948 roku. Od 1955 r. odbywają się one w każdym regionie.

W jaki sposób bierze się udział w Zgromadzeniach Regionalnych?

Od samego początku święty Josemaría rozumiał, jak ważne jest uczestnictwo wszystkich, co zostało wyrażone w numerze 167 Statutów. W każdym regionie ustalany jest tryb uczestnictwa i metodologia, która opiera się na różnych modalnościach: rozmowach, aktywnościach formacyjnych, spotkaniach w grupach itp. tak, aby każdy miał możliwość uczestnictwa.

Czy Zgromadzenia Regionalne w 2024 r. były skupione na jakimś temacie?

Zgromadzenia Regionalne, które odbyły się w 2024 r., nosiły tytuł "W kierunku stulecia [Opus Dei]". Miało to na celu zachęcenie wiernych Opus Dei, współpracowników i przyjaciół do refleksji nad projektami ewangelizacyjnymi na nadchodzące lata, nad tym, w jaki sposób przyczynić się do odpowiedzi na wyzwania współczesności w duchu Opus Dei i jak świętować stulecie w każdym miejscu (począwszy od 2028 r.). Wkład uczestników został bowiem wniesiony w oparciu o dokument "W kierunku stulecia Dzieła. Pogłębić charyzmat i odnowić nasze pragnienie służenia Bogu, Kościołowi i społeczeństwu".

Jak przebiegały Zgromadzenia Regionalne w 2024 roku?

W sumie swoje propozycje zgłosiło blisko 55 000 osób z 70 krajów. Ponadto około trzech tysięcy grup roboczych zostało zorganizowanych wokół różnych tematów związanych z życiem przesłaniem Opus Dei oraz wyzwaniami i sposobami wspierania pracy apostolskiej. Trzy kwestie, które były najbardziej obecne w tych rozmowach, to rodzina, praca i formacja misyjna. Zastanawiano się również nad wieloma kwestiami istotnymi w dzisiejszych czasach: od pilnych potrzeb społecznych w każdym kraju lub głównych wyzwań ewangelizacyjnych Kościoła, po aspekty przesłania Opus Dei, które można jeszcze bardziej pogłębić.

Wśród innych wniosków uczestnicy uznali, że głównym wkładem formacji oferowanej przez Dzieło jest: ułatwianie spotkania z Chrystusem w codziennym życiu, towarzyszenie duchowe oraz formacja teologiczna i doktrynalna w zakresie orędzia chrześcijańskiego, właśnie po to, aby móc ożywiać świat od wewnątrz. Wszystkie te materiały posłużą jako podstawa do opracowania i propozycji zwyczajnego Kongresu Generalnegow tym roku 2025. Więcej informacji tutaj.

O Statutach Opus Dei

Dlaczego Stolica Apostolska zwróciła się z prośbą o dostosowanie Statutów?

Rewizja Statutów Opus Dei jest częścią szerszej reformy Kurii Watykańskiej. W 2022 r. papież Franciszek ogłosił konstytucję apostolską Praedicate Evangelium, która zreformowała Kurię Rzymską i podkreśliła jej służbę misyjną. W ramach tej reformy zreorganizowano rolę niektórych dykasterii; między innymi Dykasteria ds. Duchowieństwa przejęła kompetencje w zakresie prałatur personalnych. Kilka miesięcy później papież Franciszek

promulgował motu proprio Ad charisma tuendum, a w 2023 r. kolejne motu proprio "O modyfikacji kanonów 295-296 dotyczących prałatur personalnych". Te dwa motu proprio zakładały dostosowanie Statutów do ich postanowień. W Ad charisma tuendum stwierdza się, że „Statuty właściwe dla Prałatury Opus Dei zostaną odpowiednio dostosowane, na wniosek samej Prałatury, do zatwierdzenia przez kompetentne organy Stolicy Apostolskiej”.

Kto jest kompetentny do zmiany Statutów Opus Dei?

Stolica Apostolska jest odpowiedzialna zarówno za modyfikację Statutów, jak i za wprowadzenie nowych przepisów, które mogą być opracowane na wniosek Kongresu Generalnego Opus Dei (por. Statuty, nr 181). Gdy inicjatywa pochodzi od Prałatury, w celu zagwarantowania prawnej pewności potrzeby takich zmian, Statuty przewidują, że zostaną one zaproponowane i ratyfikowane w trakcie trzech Kongresów Generalnych ( nr 181, § 3). W obecnym scenariuszu, ponieważ to Stolica Apostolska poprosiła o zaproponowanie zmian, procedura i terminy ustanowione w nr 181, § 3 nie mają zastosowania.

Jaka jest rola Kongresu w odniesieniu do Statutów?

Stolica Apostolska, za pośrednictwem Dykasterii ds. Duchowieństwa, uznała za stosowne, że skoro Statuty Opus Dei przewidują Kongres zwyczajny w trakcie prac adaptacyjnych, Kongres ten powinien mieć możliwość oceny tekstu przed przedłożeniem go Stolicy Apostolskiej do zatwierdzenia. Rola Kongresu jest zatem zasadniczo konsultacyjna.

Jaki proces został przeprowadzony w celu dostosowania Statutów i jakie będą kolejne kroki?

Proces ten miał dwa etapy. W pierwszym, w 2023 r., przeprowadzono ogólne konsultacje ze wszystkimi członkami Opus Dei na temat możliwych dostosowań Statutów w świetle Ad charisma tuendum. Na podstawie tych sugestii przygotowano projekt, który został przedstawiony na Kongresie Nadzwyczajnym zwołanym w tym celu przez Prałata Fernando Ocáriza w kwietniu 2023 roku.

Po opublikowaniu w sierpniu 2023 r. drugiego motu proprio ("O modyfikacji kanonów 295-296 dotyczących prałatur personalnych") rozpoczął się drugi etap. Praca polegała na utworzeniu dwóch grup ekspertów, jednej z Dykasterii ds. Duchowieństwa, a drugiej z Prałatury Opus Dei. Modus operandi opierał się na dwóch przesłankach: pierwsza to synowskie posłuszeństwo wskazaniom władzy, a druga to ochrona charyzmatu Opus Dei, do czego wezwał papież Franciszek we wstępie do Ad Charisma tuendum. Po serii spotkań studyjnych i roboczych po obu stronach, Prałatura przedłożyła propozycję Statutów z odpowiednimi zmianami. W ten sposób, po uwagach Dykasterii, zostanie nakreślony ostateczny projekt, który po wspomnianym Kongresie Zwyczajnym zostanie ponownie przedłożony Stolicy Apostolskiej. Można przewidzieć, że Ojciec Święty przystąpi wówczas do zatwierdzania Statutów.

Czy na zakończenie kongresu zostaną podane jakieś informacje na temat Statutów?

Po zatwierdzeniu Statutów przez Stolicę Apostolską, tekst zmienionych Statutów i obszerne informacje zostaną udostępnione na stronie internetowej. Zrozumiałe jest jednak, że Prałatura nie może podać szczegółów, dopóki Statuty nie zostaną zatwierdzone przez Papieża, który jest kompetentnym prawodawcą. W związku z tym nie przewiduje się publicznego komunikowania ostatecznej propozycji modyfikacji Statutów przez Opus Dei, ale zostaną one przekazane bezpośrednio na ręce Stolicy Apostolskiej.

Jak ważny jest aspekt prawny dla żywotności instytucji?

Konfiguracja prawna ma znaczenie w każdej instytucji Kościoła. Opus Dei można rozpatrywać w wymiarze prawnym, a także charyzmatycznym. Jednym z celów prawa jest ochrona charyzmatu i stworzenie najlepszych warunków, aby przynosił on owoce dla dobra całego Kościoła, przyczyniając się do ewangelizacji pod względem cech właściwych jego charyzmatowi.

Część obserwatorów interpretowała nowe przepisy dotyczące prałatur personalnych w kategoriach zmniejszania wpływu. Czy jest w tym ziarno prawdy?

Papieżowi Franciszkowi zadano to samo pytanie w wywiadzie książkowym. Odpowiedział: „Nie zgadzam się. Jest to typowo światowa interpretacja, obca wymiarowi religijnemu. Po pierwsze, Opus Dei - które wciąż jest prałaturą - nie jest jedyną, która przeszła reorganizację podczas mojego pontyfikatu. Myślę na przykład o Comunione e Liberazione, Wspólnocie Sant'Egidio i Ruchu Focolare. Opus Dei podlegało Kongregacji ds. Biskupów, ale teraz będzie podlegać Kongregacji ds. Duchowieństwa, tak jak ma to miejsce w przypadku prałatur personalnych. Oznacza to, że sprawozdanie z jego pracy nie będzie już składane co pięć lat, ale co rok. Jeśli chodzi o fakt, że ten, kto stoi na czele, nie będzie już otrzymywał święceń biskupich, decyzja ta - jak wyraźnie stwierdza dekret - ma na celu wzmocnienie formy rządów opartej nie tyle na władzy hierarchicznej, ale przede wszystkim na charyzmacie, który w przypadku Opus Dei obejmuje poszukiwanie uświęcenia poprzez pracę oraz zaangażowanie rodzinne i społeczne” (El pastor, Sergio Rubin i Francesca Ambrogetti, Ediciones B, marzec 2023 r.).

W jaki sposób jakiekolwiek zmiany w Statutach mogą wpłynąć na członków Dzieła w ich codziennym życiu?

Będziemy mogli poznać te aspekty, gdy Stolica Apostolska wyda aktualizację Statutów, ale w codziennym życiu jego członków chodzi właśnie o ochronę podstawowych aspektów charyzmatu.

Motu proprio z prośbą o te zmiany jest wezwaniem do uświadomienia sobie potencjału charyzmatu Opus Dei w misji Kościoła. Jak mówi Ojciec Święty, „zgodnie z darem Ducha otrzymanym przez świętego Josemaríę Escrivá de Balaguer, Prałatura Opus Dei, pod kierownictwem swojego Prałata, realizuje zadanie szerzenia w świecie wezwania do świętości, poprzez uświęcenie pracy oraz zobowiązań rodzinnych i społecznych”. Ponieważ to sam Papież przypomina o tej odpowiedzialności, wierni Opus Dei będą zachęcani do coraz głębszego wnikania w ten charyzmat i rozeznawania, w świetle Ducha Świętego, jak wcielać go w nowe realia naszego świata.