W tradycyjnym wystąpieniu, w czasie przyznawania mu doktoratu honoris causa, prałat Fernando Ocáriz nawiązał kwestii, które były przedmiotem jego pracy naukowej, zanim w 1994 roku został wezwany do poświęcenia się wyłącznie zadaniom związanym z zarządzaniem Opus Dei. Najpierw mówił o tajemnicy Jezusa Chrystusa i metafizycznym wymiarze teologii, następnie o wymiarze wiary i eklezjalnym teologii, wreszcie o konfrontacji teologii z kulturą postchrześcijańską. [pełny tekst wykładu]
Rozważania księdza prałata Ocáriza o potrzebie metafizycznej podstawy dla teologii, która w centrum swoich rozważań stawia Chrystusa, rozpoczęły się od przywołania wyjaśnień, które w pierwszych wiekach chrześcijaństwa nakreślały kontury tajemnicy Jezusa Chrystusa. Prałat Opus Dei nawiązał do tego pierwszego teologicznego opracowania chrześcijańskiej wiary, podkreślając jego metafizyczny fundament: już wtedy istniały kluczowe pojęcia, takie jak "osoba" czy "akt istnienia", bez których nie byłyby możliwe kolejne dogmatyczne definicje wiary chrześcijańskiej. W tym kontekście wskazał, że "filozofia, a dokładniej metafizyka, rozumiana w sensie realistycznym, jako filozofia bytu, jest konieczna przede wszystkim dla spekulatywnej refleksji nad Objawieniem".
Teolog - kontynuował ks. Fernando Ocáriz - uprawia teologię z poziomu wiary, a nie poza nią, a to ma swoje konsekwencje. Przede wszystkim odpowiedzialność ta powinna prowadzić go do tego, by nie oddalał się od komunii z Magisterium i by swoją pracę naukową, bez uszczerbku dla słusznej niezależności, oddawał na służbę misji Kościoła.
Kontynuując powyższe rozważania, przedstawia się apologetyczny wymiar teologii. W świecie takim jak dzisiejszy, obciążonym rozproszoną kulturą postchrześcijańską, ten aspekt ma szczególne znaczenie. "W tym sensie - powiedział - wydaje mi się istotne, aby na wydziałach teologicznych zwrócono należytą uwagę na postchrześcijańskie zjawiska kulturowe, w obliczu których często trzeba się zmierzyć z misją przekazywania Ewangelii".
Wśród przejawów tej postchrześcijańskiej kultury nowy doktor honoris causa skupił się w szczególności na tak zwanym "nowym ateizmie" głoszonym przez racjonalistycznych naukowców, takich jak Richard Dawkins. Ks. prof. Ocáriz proponuje, by z jednej strony wzmocni¢ formację kapłanów i świeckich w kwestiach fundamentalnych dla wiary chrześcijańskiej, takich jak teologiczne i filozoficzne zasady istnienia Boga i stworzenia. Z drugiej strony, należałoby osiągnąć lepszą znajomość aktualnego stanu nauk przyrodniczych. "Znajomość przyrody - mówił - nie oddala nas od prawdy, którą przekazuje nam wiara o relacji między stworzeniem a Stwórcą. Przeciwnie, skłania nas do uznania obecności Boga w dziełach stworzenia i w naszej zdolności do szukania Go w nich z wdzięcznością, czcią i miłością".
W swoim wystąpieniu, skierowanym przede wszystkim do specjalistów z dziedziny teologii, ks. prał. Fernando Ocáriz przywołał wiel myśli papieża Polaka, św. Jana Pawła II.