Jakie jest sens kolorów używanych podczas Mszy Świętej?

"W ciągu roku [Kościół] odsłania całą Tajemnicę Chrystusa i upamiętnia dni związane z obchodami uroczystości świętych"[1]. W ten sposób śledzimy różne epizody z życia Pana i z historii zbawienia. W tej wędrówce Kościoła kolory i formy szat liturgicznych ukazują te Tajemnice, które są obecne w różnych okresach liturgicznych[2].

Podczas każdej Mszy Świętej Kościół ukazuje nam kolory, które najlepiej pomagają nam odkryć zbawcze działania Jezusa Chrystusa i ich skuteczność sakramentalną w ciągu roku liturgicznego. W ten sposób istnieje harmonijna jedność między wszystkim, co składa się na Mszę Świętą: słowami, gestami, czynnościami i przedmiotami.

Teksty świętego Josemaríi do medytacji

Miej cześć i szacunek dla świętej liturgii Kościoła i jej poszczególnych ceremonii. — Wypełniaj je wiernie. — Czyż nie widzisz, że my, biedni ludzie, potrzebujemy, aby nawet to, co najwznioślejsze i najszlachetniejsze, docierało do nas poprzez zmysły? (Droga, nr 522).

W Kościele odkrywamy Chrystusa, który jest Miłością naszych miłości. I tego powołania winniśmy życzyć wszystkim, tej intymnej radości, która oszałamia duszę, tej świetlistej słodyczy miłosiernego Serca Jezusowego. (Kochać Kościół; Wierność Kościołowi, nr 21).

Przeżywanie Mszy świętej - to nieustanne trwanie na modlitwie; przekonanie, że dla każdego z nas jest to osobiste spotkanie z Bogiem: wielbimy, wysławiamy, prosimy, składamy dzięki, wynagradzamy za swoje grzechy, oczyszczamy się, czujemy się w Chrystusie zespoleni w jedno z wszystkimi chrześcijanami.

Być może, zadawaliśmy sobie czasem pytanie, jak możemy odpowiedzieć na tyle Bożej miłości; być może, pragnęliśmy poznać wyłożony jasno program życia chrześcijańskiego. Rozwiązanie jest proste i znajduje się w zasięgu wszystkich wiernych: uczestniczyć z miłością we Mszy świętej, nauczyć się we Mszy świętej obcować z Bogiem, ponieważ w tej Ofierze zawiera się wszystko, czego Pan od nas oczekuje.

Pozwólcie, że przypomnę wam to, co tylekroć sami obserwowaliście: przebieg ceremonii liturgicznych. Kiedy będziemy uczestniczyć w nich krok po kroku, bardzo możliwe, że Pan pozwoli każdemu z nas odkryć, w czym mamy się poprawić, jakie wady mamy wykorzenić, jakie powinno być nasze braterskie obcowanie z innymi ludźmi. (To Chrystus przechodzi, nr 88).

Mamy przyjmować Pana w Eucharystii tak jak wielkich tego świata — jeszcze lepiej! — wśród ozdób, świateł, w nowych strojach... — I jeśli zapytasz, jaką czystość, jakie ozdoby i jakie światła powinieneś mieć, odpowiem ci: czystość każdego ze swoich zmysłów, ozdobę swoich władz duchowych, światło całej swojej duszy. (Kuźnia, nr 834)

Co oznaczają kolory roku liturgicznego używane na Mszy Świętej?

Fioletowy

Fioletowe szaty liturgiczne używane są do Mszy św. tzw. mocnych okresów - Adwentu i Wielkiego Postu - oraz do Mszy św. i oficjów za zmarłych (por. OWRM, nr 346). Dzieje się tak dlatego, że "jest to kolor skromny i poważny. Symbolizuje surowość, pokutę, duchowe pogłębienie i przygotowanie (...) Fiolet otrzymuje się przez połączenie czerwieni i błękitu. W tej mieszance niektórzy autorzy widzą związek między kolorem czerwonym, który symbolizuje miłość, a niebieskim, który symbolizuje nieśmiertelność. Inni widzą związek między niebem, które jest reprezentowane przez kolor niebieski, a czerwienią, która reprezentuje ziemię"[3].

W tym sensie kolor fioletowy w Mszach za zmarłych budzi w nas nadprzyrodzoną wizję, bliskość Boga, w obliczu rzeczywistości śmierci. Jednocześnie, w czasie głębokiego smutku, fiolet uobecnia ducha pokuty, do którego Kościół zaprasza nas w tych chwilach. Natomiast kolor różowy może być opcjonalnie używany "w niedziele Gaudete (trzecia niedziela Adwentu) i Laetare (czwarta niedziela Wielkiego Postu), aby przypomnieć poszczącym i pokutującym o zbliżającym się Bożym Narodzeniu i Wielkanocy, a tym samym o przerwaniu pokuty"[4].

Zielony

Kolor zielony jest używany w Mszach Okresu Zwykłego. Podczas gdy Boże Narodzenie uważane jest za początek życia Jezusa na ziemi, a Wielkanoc za koniec, Okres Zwykły nie celebruje konkretnej tajemnicy, ale całe misterium Chrystusa[5]: jego zwiastowanie, pokorę, panowanie, człowieczeństwo, boskość i misję. Czas ten umiejscowiony jest po Bożym Narodzeniu do Wielkiego Postu i po Okresie Wielkanocym do Adwentu.

Symbolika koloru zielonego kojarzy się ze światem przyrody i roślinności, przywołując idee płodności, obfitości, odradzania się i witalności. Być może stąd wywodzi się jego znaczenie jako nadziei[6]. Będąc kolorem tego okresu, Liturgia zaprasza nas do życia nadzieją, która charakteryzuje ten okres: nadzieją na przyjście Mesjasza i nadzieją na zbawcze Zmartwychwstanie.

Biały

„Koloru białego używa się w Oficjach i Mszach Okresu Wielkanocnego i Narodzenia Pańskiego; w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego Męki; w święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny, świętych Aniołów, Świętych, którzy nie byli męczennikami, w uroczystości Wszystkich Świętych (1 listopada) i św. Jana Chrzciciela (24 czerwca), w święta św. Jana Ewangelisty (27 grudnia), Katedry św. Piotra (22 lutego) i Nawrócenia św. Pawła (25 stycznia)”. (Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego [OWRM], nr 346).

W święta Najświętszej Dziewicy, gdzie zwykle używa się bieli, dozwolone jest także użycie szat niebieskich, ponieważ symbolizują one Jej czystość i dziewictwo. Używanie tego koloru jest przywilejem Hiszpanii i krajów latynoskich, nadanym 12 lutego 1883 r. zgodnie z dekretem promulgowanym przez Świętą Kongregację Obrzędów na święto Niepokalanego Poczęcia i jego oktawę[7]. Przywilej ten jest zachowany do dziś, choć zredukowany do uroczystości Niepokalanego Poczęcia Maryi (8 grudnia), oraz do sobót, w których używa się tej mszy wotywnej[8].

Czerwony

Liturgia używa koloru czerwonego w Mszach o Duchu Świętym, który zstąpił na Apostołów jako języki ognia, oraz w Mszach o Męce Pańskiej i męczennikach. Można powiedzieć, że wybór koloru symbolicznie przywołuje ogień Ducha Świętego i krew męczenników[9], a na pierwszym miejscu Krew Chrystusa przelaną za nas.

Według Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego czerwone szaty liturgiczne zakłada się „w Niedzielę Męki Pańskiej, w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, w Mszach ku czci Męki Pańskiej, w główne święta Apostołów i Ewangelistów i w dni Świętych Męczenników” (nr 346). Są to te okazje, w których kontemplujemy tajemnicę miłości Boga do ludzkości przez cierpienie i ofiarę.

Teksty św. Josemaríi do rozważania

Sztuka sakralna powinna prowadzić do Boga, powinna szanować święte sprawy, jest ukierunkowana na pobożność i kult. Przez wiele wieków najlepszą sztuką była sztuka religijna, ponieważ podporządkowywała się tej regule, zachowywała we wszystkim właściwy charakter swojego celu. (List nr 3, 22b)

Jak można lepiej rozpocząć Wielki Post? Odnawiamy swoją wiarę, nadzieję, miłość - to jest źródło ducha pokuty, pragnienia oczyszczenia. Wielki Post nie jest tylko okazją do wzmożenia naszych zewnętrznych praktyk umartwienia. Gdybyśmy myśleli, że chodzi tylko o to, umknąłby nam jego głęboki sens dla życia chrześcijańskiego, ponieważ te zewnętrzne uczynki - powtarzam - są owocem wiary, nadziei i miłości. (To Chrystus przechodzi, nr 57).

Uczestnicząc we Mszy świętej, nauczycie się obcować z każdą z Osób Bożych: z Ojcem, który rodzi Syna; z Synem, który jest zrodzony przez Ojca; z Duchem Świętym, który od obu pochodzi. Obcując z którąkolwiek z trzech Osób, obcujemy z jednym Bogiem; a obcując z trzema, obcujemy jednakowo z jednym Bogiem, jedynym i prawdziwym. Miłujcie Mszę, dzieci moje, miłujcie Mszę. I przystępujcie do Komunii z wielkim pragnieniem, choćbyście byli oziębli, choćby uczucia nie odpowiadały: przyjmujcie Komunię z wiarą, z nadzieją i z rozpaloną miłością. (To Chrystus przechodzi, 91)

------------

[1] Normy powszechne dla roku liturgicznego i kalendarza, nr 1 (por. MYSTERII PASCHALI).

[2] por. Zaccaria, G., Gutiérrez Martín, J.L. (2016). Liturgia: un'introduzione. EDUSC; Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (OWMR), nr 345.

[3] Liturgiapapal.org (2017). Ornamentos morados. Dostęp 23 kwietnia 2023 r.

[4] Idem.

[5] Por. Abad Ibáñez, J.A. (1996) La celebración del Misterio Cristiano. EUNSA

[6] Por. Piccolo Paci, S. (2008). Storia delle vesti liturgiche. Forma, immagine e funzione, Àncora, Milano, str. 240

[7] Jose Ripoll, El privilegio español del color azul, Dostęp 23 kwietnia 2023 r.

[8] Liturgiapapal.org (2015), Ornamentos azules, Dostęp 23 kwietnia 2023 r.

[9] Liturgiapapal.org (2016), Ornamentos rojos, Dostęp 23 kwietnia 2023 r.