Zoals gebruikelijk bij encyclieken, wordt ook de titel van Caritas in veritate gevormd door de eerste woorden van dit document. In tegenstelling tot de twee vorige encyclieken van paus Benedictus XVI, Deus Caritas Est ( God is Liefde , 25 december 2005) en Spe Salvi ( In deze hoop zijn we gered , 30 november 2007), is deze een sociale encycliek die handelt over wereldeconomie, globalisering en arbeid en is nadrukkelijk een co-productie van verschillende Vaticaanse dicasteries.
In de nieuwe encycliek verwijst de paus regelmatig naar Populorum progressio , de sociale encycliek van paus Paulus VI die op 26 maart 1967 verscheen. Paus Benedictus XVI schrijft over waarheid, liefde, gerechtigheid, globalisering, het bedrijfsleven, economische ethiek, anticonceptie en abortus, milieu, toerisme, technologie en andere onderwerpen.
Economische crisis
De publicatie van de nieuwe encycliek was al geruime tijd aangekondigd. Naar verluidt heeft de paus de tekst meermaals bewerkt om hem theologisch voldoende stevig te onderbouwen én om te vermijden dat hij door de feiten (onder meer de huidige wereldwijde economische crisis) achterhaald zou worden. Over de economische crisis schrijft de Heilige Vader onder meer: "Zodra winst het uitsluitende doel wordt, verkregen door ondeugdelijke middelen en zonder oog hebbend voor het algemeen welzijn, dan kan winstbejag de welvaart vernietigen en armoede veroorzaken." (nr. 21)
Ook vraagt Benedictus XVI aandacht voor de arme landen bij het zoeken naar oplossingen in de huidige economische crisis. Volgens de paus moet "de ontwikkelingshulp aan de arme landen beschouwd worden als een middel tot het scheppen van welvaart voor allen." (nr. 60).
De Heilige Vader herinnerde aan de boodschap van zijn voorganger, paus Johannes Paulus II, die de rijke landen in 2000 opriep om hun verantwoordelijkheid te nemen door de schulden van de arme landen kwijt te schelden. „Deze verantwoordelijkheid is niet minder geworden, maar eerder dwingender", aldus Benedictus.
In de encycliek wordt de lezer opgeroepen tot vertrouwen in en liefde voor het ware en waarschuwt het sociale handelen niet over te leveren aan "de willekeur van privé-belangen en de logica van de macht" (nr. 5).
Wereldwijd gezag
Opvallend is zijn pleidooi voor een wereldwijd gezag, dat zich door het recht en op afgewogen wijze door de principes van subsidiariteit en solidariteit laat leiden en dat ernaar streeft het algemeen welzijn, de rode draad van de encycliek, te realiseren. Die wereldautoriteit wordt niet langer vanzelfsprekend met de Verenigde Naties vereenzelvigd: "(…) er bestaat een sterke behoefte aan een reorganisatie van de Verenigde Naties, (…) zodat het concept van een familie van naties reële en concrete vorm kan krijgen." (nr. 67)
Groene encycliek
De paus beseft dat slechts enkele passages uit de encycliek door de media opgepikt zullen worden. Zo werd ‘Caritas in veritate’ al door sommigen omgedoopt tot een ‘groene’ encycliek. De heilige vader schrijft in zijn derde encycliek onder andere, dat "de manier waarop de mens het milieu behandelt de manier beïnvloedt, waarop hij zichzelf behandelt en vice versa" (nr. 50). De tekst is echter veelzijdiger en het lange wordingsproces maakt duidelijk dat hij veel rijker is en daarom aandachtige lezing verdient.
De officiële Nederlandse vertaling van de encycliek, waarvoor de Nederlandse en Vlaamse bisschoppen samenwerken, wordt in de loop van de maand augustus verwacht.
