(Uit een artikel van Xavier Aldekoa, correspondent in Afrika voor de Spaanse krant "La Vanguardia", gepubliceerd op 14 juli 2019)
In dit ziekenhuis is alles een wonder van solidariteit. Het is een wonder om over stromend water te beschikken, het is een wonder om geen stroomonderbrekingen te hebben, en het is een wonder dat er netheid en orde heerst. De Democratische Republiek Congo is namelijk een van de armste landen van Afrika, waar de ziekenhuizen zijn schaars zijn en in hygiënisch erbarmelijke omstandigheden verkeren. In de verloskamer, uitgerust met ultramoderne machines, heeft Dokter Celine Tendobi vele kinderen ter wereld gebracht. Het welzijn van de moeders en de baby's is ook een wonder, want Congo is momenteel een van de gevaarlijkste landen ter wereld op het gebied van bevallingen, op de tiende plaats wat betreft moedersterfte en de elfde plaats wat betreft kindersterfte. Maar bovenal is Dokter Tendobi zelf een wonder.
Na haar studie geneeskunde in Congo, haar specialisatie in gynaecologie en echografie in Navarra en Barcelona (beide in Spanje) en haar stage in het ziekenhuis van Sant Joan de Déu, keerde Tendobi terug naar Congo om te werken als hoofd van de afdeling gynaecologie in Monkole. Hoewel ze acht keer meer had kunnen verdienen in Europa, was haar beslissing om terug te keren naar Congo eenvoudig: "Geld is niet alles in het leven. Natuurlijk willen we graag in onze eigen behoeften en die van onze gezinnen te voorzien, maar het Congolese volk heeft zijn hersenen, zijn leerkrachten, zijn specialisten en zijn artsen nodig".
Haar opoffering en het voorbeeld dat ze hiermee geeft zijn van vitaal belang voor een continent dat lijdt onder emigratie van specialisten. Volgens de Afrikaanse Unie verlaten jaarlijks zo'n 70.000 professionals met een universitaire opleiding Afrika om te verhuizen naar ontwikkelde landen. Op het Afrikaanse continent hebben alleen Tunesië en Mauritius één dokter per duizend burgers, waar Spanje ter vergelijking een verhouding van 3,9 dokters per duizend burgers heeft. In 2015 werkten bijna 14.000 in Afrika opgeleide artsen legaal in de Verenigde Staten, waarbij in het laatste decennium gemiddeld één Afrikaanse arts per dag naar het land toe emigreerde.
Dokter Tendobi zegt dat haar medeburgers de prijs betalen. "In mijn land, net als in veel andere landen in Afrika, zijn er niet genoeg goed opgeleide professionals om gezondheidszorg van kwaliteit te kunnen bieden. Als we daar de lage salarissen en het gebrek aan middelen in de meeste Congolese openbare ziekenhuizen bij optellen, zien we in wat voor complexe situatie we ons bevinden.”
In economische termen zijn de kosten duizelingwekkend. Volgens een studie van de Mo Ibrahim Foundation, een Afrikaanse lobby opgericht door een miljardair uit Sudan, variëren de kosten voor de opleiding van een arts in Afrika van 18.500 tot 52.000 euro. Geschat wordt dat het continent alleen al in de gezondheidssector jaarlijks 1,8 miljard euro verliest door het verlies aan specialisten en de kosten om de tekorten in te halen.
Het Monkole-ziekenhuis is een initiatief van een groep studenten van de Universiteit van Kinshasa, samen met promotoren van het Congolese Centrum voor Cultuur en Ontwikkeling en een groep Europese artsen die in Congo verblijven. Samen willen ze zorg en faciliteiten bieden die vergelijkbaar zijn met die van Europese ziekenhuizen. Bijna 400 medewerkers werken er, waaronder artsen, verpleegkundigen, laboranten en administratief personeel. Monkole biedt zorg aan ongeveer 100.000 patiënten per jaar, voornamelijk vrouwen en kinderen, in een groot en statig gebouw. Dokter Tendobi voelde zich aangetrokken om in dit ziekenhuis te gaan werken omwille van de sociale visie: men vraagt zijn patiënten te betalen wat ze kunnen missen. Het ziekenhuis heeft ook een medische opleidingsschool en runt drie gezondheidscentra in verschillende gebieden van Kinshasa. "Congolese vrouwen zonder geld", legt ze uit, "bevinden zich in een zeer kwetsbare situatie; het is belangrijk dat er plaatsen zijn waar ze hulp kunnen krijgen en zich beschermd voelen".
Tendobi speelt een belangrijke rol in een van de voornaamste programma’s van Monkole: de Forfait Mama, een hulpprogramma dat de zorg voor de meest kwetsbare zwangere vrouwen betaalt. Sinds 2015 hebben ongeveer 1200 vrouwen van dit programma geprofiteerd.
Het Forfait Mama-programma wordt gefinancierd door particuliere internationale donaties. Het programma dekt, voor een symbolisch bedrag, de zorg van een arts tijdens de zwangerschap, de natuurlijke bevalling of keizersnede en de postnatale zorg. De begunstigden (drie vertegenwoordigers van de gemeenschap selecteren de aanvragers) hebben, indien nodig, toegang tot een keizersnede die normaal gesproken 1.320 euro kost, en betalen slechts 49 euro in de loop van de zwangerschap. Tendobi zegt over haar betrokkenheid bij Forfait Mama. "Een vrouw goed zien herstellen en haar leven zien hervatten geeft ontzettend veel voldoening, meer dan alle rijkdom in de wereld."
Veel woorden hoeft Tendobi verder niet vuil te maken om haar betrokkenheid bij Monkole te benadrukken. Voor haar geldt: geen woorden maar daden.