Nog maar zestig jaar geleden kon Josemaría Escrivá slechts op een handjevol mensen rekenen. Nu was het Sint-Pietersplein te krap om al zijn volgelingen plaats te bieden. Op het plein voor de Sint-Pieter, op de Via della Conciliazione en zelfs hoog in de torens van het Castel Sant'Angelo zijn ruim 300.000 pelgrims samengestroomd uit zo'n 84 landen. Ze hebben allemaal een persoonlijke reden om deze dag bij te wonen. Dat het werk van Escrivá in zo'n korte tijd zo veel vrucht heeft gedragen, kan men op zich al als een teken van heiligheid beschouwen.
Begin
Op 23 juni 1946 arriveerde Josemaria Escrivá de Balaguer in Rome, waar hij zijn intrek nam in een zolderappartement, waar al enkele leden van het Opus Dei woonden. Als hij uit het raam keek, had hij uitzicht op het appartement van de paus. Slechts een straat scheidde beide gebouwen van elkaar. Op het terras bracht hij na de vermoeiende reis de eerste nacht door in gebed. Zo diepgeworteld was zijn liefde voor de paus. Omgekeerd heeft paus Johannes Paulus II zijn bewondering voor de stichter van het Opus Dei nooit onder stoelen of banken gestoken. De heiligverklaring van Escrivá afgelopen zondag op het Sint-Pietersplein zal ook voor de paus een intens feestelijke gebeurtenis geweest zijn.
Lening
De eeuwige stad stond zaterdag 5 oktober al geheel in het teken van de heiligverklaring. 's Middags komen veel mensen samen bij de gedempte slotgracht van rond Castel San'Angelo voor een gezamenlijk lunch. Bij de trap zit een groep Portugese jongeren. Iets verderop hebben 36 leerlingen van de Ayarza hotelschool uit Guatemala-Stad een plek gevonden. Damaris, gekleed in een kleurrijke huipil, vertelt dat ze dankzij de hulp van sponsors deze reis hebben kunnen bekostigen. Een deel van het geld hebben ze eigenhandig verdiend met de verkoop van zelfgemaakte gerechten. In een lommerrijk plekje zit een groep priesters in een kring. Het zijn enkelen van de 80 priesters die vanuit drie seminaries in Ecuador naar Rome zijn gekomen voor de heiligverklaring. Om hier te zijn, hebben ze een lening afgesloten die ze de komende twee jaar maandelijks zullen moeten aflossen.
In alle basilieken van Rome werd die zaterdag op ieder moment van de dag een mis gevierd in de verschillende talen van de pelgrims. In de basilica San Eugenio lag het stoffelijk overschot van de nieuwe heilige tot donderdag opgebaard onder het hoofdaltaar.
De bezoekers die rond twee uur de basiliek bezoeken, zijn getuige van een Eucharistieviering die door negen priesters wordt geconcelebreerd. Buiten op straat vormen zich lange rijen mensen die een laatste persoonlijke ontmoeting met de gestorven Josemaria zoeken. Later op de middag, om vijf uur, vieren de Nederlandse pelgrims een mis in de Kerk van de Friezen.
Indrukwekkend
De ruime ervaring opgedaan tijdens het Jubeljaar en bij de heiligverklaring van Pater Pio in juni, staat er garant voor dat de logistieke voorzieningen voor de plechtigheid zondag tot in de puntjes verzorgd zijn. Alle deelnemers weten precies welke ingang hun toegang verschaft tot de toegewezen plek. Probleem is alleen dat drie uur voor de plechtigheid al zoveel mensen samengestroomd zijn dat je van geluk mag spreken als je je plek kunt bereiken. De Italiaanse pers meldt dat deze heiligverklaring de meest internationale en massale opkomst in de geschiedenis van de Kerk kent. Typerend is ook hoeveel scholieren en jonge mensen de plechtigheid bijwonen. Sommigen volgen de ceremonie aan de oevers van de Tiber en in de zijstraten op negen grote beeldschermen die daartoe geplaatst zijn.
Om tien uur wordt de paus met een oorverdovend applaus verwelkomd. De indrukwekkende ritus van de heiligverklaring begint met een beknopte biografie van de nieuwe heilige. Dan volgt de litanie van de heiligen en tot slot spreekt de paus de plechtige formule van de heiligverklaring uit. Een reusachtig portret van de nieuwe heilige omringd door een zee van bloemen wordt ontrold. Hierna volgt weer een luid en bewogen applaus van alle aanwezigen. Het Alleluia van Händel, gezongen door 37 koren, klinkt adembenemend mooi. Rond het altaar staan 400 kardinalen en bisschoppen, van wie 50 uit Afrika, 53 uit Spanje en 55 uit Italië. Op het einde van de heiligverklaring wordt de paus een relikwie van de nieuwe heilige aangeboden.
Eerst bidden
In zijn homilie benadrukt paus Johannes Paulus II dat heiligheid de roeping is van elke gedoopte. Hij beschrijft de boodschap van mgr. Escrivá als het opstaan tegen "een materialistische cultuur die de meest eigen identiteit van de leerlingen van Christus dreigt te vervagen". "Op een juist moment en met aandrang" leerde Josemaria Escrivá, aldus de paus, dat een "christen door de deugd van zijn doopsel, dat hem verbindt met Christus, geroepen is een ononderbroken en vitale relatie met de Heer te omarmen".
Het geloof "is bestemd om heilig te zijn en om mee te werken in de verlossing van de mensheid", stelt de paus met nadruk. Deze zelfde boodschap verkondigde ook Escrivá in de jaren voor het Tweede Vaticaans Concilie, toen velen dachten dat heiligheid zich beperkte tot priesters en religieuzen. Tot leden van het Opus Dei richt de paus zich met het verzoek "de wereld te verheffen en haar van binnenuit om te vormen" volgens "het ideaal dat de heilige stichter jullie voorgehouden heeft". "Treed in zijn voetstappen en verspreid in de samenleving, zonder onderscheid van ras, klasse, cultuur of leeftijd, het bewustzijn dat wij allen geroepen zijn tot heiligheid." Daarbij roept de paus het advies van Escrivá in herinnering: Eerst bidden, dan boetedoening en in de derde plaats, vooral pas op de derde plaats, actie. In aansluiting hierop bevestigt de paus dat het "geen paradox is maar een eeuwige waarheid, dat de vruchtbaarheid van het apostolaat vooral voortkomt uit gebed en een constant sacramenteel leven. Dit is in essentie het geheim van heiligheid en het authentieke succes van heiligen".
Voorspraak
Voor de consecratie worden relikwieën, kaarsen en bloemen naar het altaar gebracht. Deze laatste gedragen door Ria van den Oever, een Nederlandse studente te Rome. Even later verspreiden 1040 priesters zich over het Sint-Pietersplein, het Pio XII-plein en de Via della Conciliazione om de communie aan de gelovigen uit te reiken. Voorop gaat dr. Manuel Nevado, een chirurg die in 1992 wonderlijk genas van een chronische radiodermitis op voorspraak van de heilige Josemaria. Deze wonderbaarlijke genezing was doorslaggevend voor de heiligverklaring. Ook een groep van 450 mensen in rolstoelen geniet een bijzondere voorrang tijdens de plechtigheid. Na het slot van de mis en alvorens het Angelus te bidden, richt de paus zich in acht talen tot alle pelgrims. "De liefde tot Onze Lieve Vrouw was een constant gegeven in het leven van de heilige Josemaria en maakt wezenlijk deel uit de erfenis die hij achterliet aan zijn kinderen."
Na de heiligverklaring begint de menigte langzaam het plein te verlaten. Iedereen is opgewekt en er hangt een feestelijke stemming. Weer stroomt de gedempte slotgracht van Castel San'Angelo vol. Nigeriaanse vrouwen in prachtige klederdrachten vormen kleine groepjes op het gras, een groep Asturiërs uit Spanje laat de cider vloeien om de heiligverklaring te vieren. Maar het feest is nog niet afgelopen. Degenen die maandag niet meteen aan de slag hoefden, woonden een dankzeggingsmis bij gecelebreerd door Escrvá's opvolger, mgr. Javier Echevarría. Tot ieders verrassing verschijnt de paus na de mis op het Sint-Pietersplein, met in zijn gezelschap de Roemeense orthodoxe patriarch Teoctist, die een officieel bezoek aan Rome brengt. Ook de dagen erna worden er dankzeggingsmissen gevierd per taalgroep in alle grote basilieken van Rome.
De heilige, die staat voor de heiliging van het dagelijkse leven, is verheven tot 'de eer der altaren'. Zijn volgelingen keren terug naar hun land, naar hun taak, om zijn boodschap in praktijk te brengen.
(Het volledige artikel is te lezen op de website van het Katholiek Nieuwsblad).
