1. Urratsa: gure oraingo inguruabarren errealitatea maitatzea.
"Datorren urtean erretiroa hartuko dut eta proiektu sozialetan aritu nahi dut"
Juan Carlos Mujikak 67 urte ditu eta Donostian jaio zen, nahiz eta bere familia nafarra izan. Berak azaltzen duen bezala, "zure zeregin arruntak santutzera eramaten zaituen espiritualtasuna bizitzeak esan nahi du erretiroa hartzen duzunean ere zeregin arruntak izan behar dituzula, nahiz eta jarduera horien testuingurua aldatu". Horregatik ezin zuen buruan izan erretiroa hartzea ezer ez egiteko, "denbora hiltzen" aritzeko.
Bere familian txikitatik irakatsi zioten eta sentsibilitate soziala sustatu zuten, inguruko jendeaz kezkatzea. Horregatik, erretiroa hartzeko urtebete falta zenean, Juan Carlosek ez zuen zalantzarik izan, eta bere esperientzia profesionala gizarte-bazterketako arriskuan dauden pertsonen zerbitzura jartzea eta gizarte-proiektuak aurrera ateratzea proposatu zuen.
Baina, zertan lan egin du Juan Carlosek bere bizitza profesionalean?
Gurasoak eta anaiak ostalaritzan aritu dira; 30 urte baino gehiago eman zituzten Leitzako Basa Kabi jatetxearen buru, Nafarroako iparraldeko herri txiki batean. Bere burua "familiako ardi beltzatzat" jotzen du, bide profesional hori jarraitu ez duen bakarra delako.
Corazonistas ikastetxean ikasi zuen, Mundaizen, eta handik Bilbora joan zen Sarrikon Ekonomia ikastera. Unibertsitatean ibiltzeak, oso garai politizatuan, ritzan.
Une batean, aldaketa profesional bat planteatu zen, eta, beraz, Euskal Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako Informazio Bulegoa martxan jarri zen, urte batzuk lehenago planteatutako premia. Kanadan eta Estatu Batuetan zortzi hilabete sabatiko igaro ondoren, New Yorkeko bulego homologoaren lanari eta komunikazio instituzionalari buruz ikasten, Bilbora itzuli eta aro profesional berri honi ekin zion. Han 15 urte eman zituen lanean, 65 urte bete eta erretiroa hartu zuen arte.
San Josemaríaren arabera atseden hartzea ez bada ezer ez egitea, jardueraz aldatzea baizik (Camino, 357), erretiroari buruz gauza bera esan liteke. Juan Carlos bere bizitza osoa, lana eta atsedena, negarra eta irribarrea, Opus Deiren sortzaileak erakusten zuen bezala, Jainkoari zerbitzu bihurtzeko desio eta asmo horregatik mugitzen da (Forja, 679). Bere bizitza profesionala askotarikoa eta aberatsa izan da, ez zen gutxiago izango orain! Mujikak hiru gizarte proiektutan parte hartzen du: Afrika Elkarrekin Bai Harambee, Gipuzkoako Caritas eta Arizmendiarrieta Fundazioa. Maite dituen hiru gizarte-ekimen, gehien behar dutenei laguntzera bideratuak, aurreko lanbide-jarduerarekin erlazionatuak eta lotuak.bizitza ezagutzen eta sakontzen lagundu zion, eta gizarte-tentsio handiko egoeretan bizi ziren pertsonengandik ikasi zuen. Ondoren, Gasteizera joan zen bizitzera, eta Arabako Foru Aldundiko oposizio batzuk gainditu zituen. Hainbat sailetan lan egin zuen, eta, ondoren, 10 urtez egon zen kargu politikoan, bai Aldundian, bai Kulturako zuzendari gisa, bai Eusko Jaurla.
Afrika Elkarrekin Bai Harambee
Proiektu hori 2018an jarri zen abian, eta sei urte hauetan Kenyako 50 emakumeri baino gehiagori lagundu die ostalaritza ikasten Kibondenin (Nairobi) eta Tewan (Mombasa).
Afrika Elkarrekin Bai Harambee elkarteak hainbat ekintza antolatzen ditu ikasketa bekak lortzeko, emakumeak pobreziatik atera ahal izateko, lana izateko eta familia eta herrialdea aurrera ateratzeko.
Juan Carlosek aukera izan du Afrikara bidaiatzeko eta eskolak in situ bisitatzeko, urte askoan berarekin lan egin duten lagunekin, proiektu honetan parte hartu dutenekin eta bera bezala erretiratuta daudenekin. Gogoratu kontrastea neska horiek ikasten duten ostalaritza-eskolak eta bizi diren lekuak bisitatzean. Gauza bat da teoria jakitea eta beste bat zure begiekin ikustea zer-nolako eragina eta norainokoa duen ematen dieten laguntzak.
Juan Carlosek "aurpegiak eta begiak" dituen proiektu gisa definitzen du, inplikazio handia dakarrena, izaera herrikoiarekin. Aurpegiak eta begiak, neska zehatzei laguntzen dietelako. Proiektu pertsonala da, ez baita erakunde bati edo eskola bati ematen zaion laguntza, pertsona jakin batzuei ematen zaiena baizik: beren historia, arazoak, nahiak... kontatzen dizkieten neskei.
"Inplikazioa dakar", dio: proiektu bat dute, lantzen dute, zehazten dute eta besteei galdetzen diete ea proiektua aurrera ateratzeko bat egin nahi duten. Juan Carlosek gogorarazi duenez, pandemiaren urtearen ondoren, Afrika Elkarrekin Bai Harambee taldeko azken kideetako batek, gaztetan arraunlari izan zenak, erronka bat antolatzea proposatu zien: 6.000 kilometroko arraun-zeharkaldi bat, Hondarribia eta Nairobi (bekadun diren neskek ikasten duten eskoletako bat dagoen tokia) banatzen dituen distantzia.
1.000 pertsona baino gehiagok parte hartu zuten, eta bakoitzak bere gaitasunaren arabera egin zuen; batzuek 2 km egin zituzten arraunean, beste batzuek 8, beste batzuek 10, eta neska bat ere izan zen, txapeldun olinpikoa, 200 km egin zituena! Horren ondorioz, inguruko enpresei laguntza ekonomikoa eskatu zieten, eta batu egin zitzaizkien. Mújika hunkitu egiten da kontatzen duenez, bigarren mailako futbol talde bati proiektua azaltzean, funts ekonomikorik gabe, neska bat babestu nahi izan zuten, eta urte horretan bere argazkia jarri zuten aldageletan oroigarri gisa, eta zuzendaritzatik pasatuz, jokalarien eta bazkideen atzetik, kopuru txikiekin laguntzea proposatu zieten, ostalaritzako ikasketak ordaintzeko zenbateko osoa lortu arte.
Hondarribi-Nairobi Challenge, ergometroz betetako 13 amets:
Eta azkenik, izaera herrikoiak bereizten dituela dio. Sentsibilizatu nahi dute, baina ondo pasatuz sentsibilizatu. "Ostalaritza ikasi nahi duten neskei laguntzea da kontua. Eta hemen ditugu munduko sukaldari onenak, Basque Culinary Center dugu, "gastronomiaren harvard" delakoa, eta horrek nesken behar hori eta sukaldarien birtualtasun hori bateratzera eraman gaitu, asko inplikatu baitira ".
Hainbat afari solidario antolatu dituzte, baina ekimen horietan ere, ez dira Afrikako neskengan bakarrik geratu, baizik eta etxekoandreei, sukaldari handien emakumeei, omenaldia egin nahi izan diete, eta haiek aurrera atera dute beren etxea, familia, seme-alabak, jatetxea, negozioa... beren lana aitortuz, inguruko ongintzazko erakunde batzuekin batera. Hori guztia herrikoiari, tradizionalari eta folkloreari lotuta dago. "Nolabait, gehien gustatzen zaiguna kausa solidario bati lotzea da kontua; beste batzuei laguntzea, ondo pasatuz".
"Bihotzdun enpresak": Gipuzkoako Caritas
Erretiroa hartzeko hilabete batzuk falta zirenean, Bizkaiko Caritaseko zuzendariak, Mujikak aspaldidanik ezagutzen zuenak, "Bihotzdun enpresetan" kolaboratzea proposatu zion: Caritasen ekimenetan enpresen parte-hartzea sustatzeko proiektua.
Juan Carlosi ideia gustatu zitzaion, azken finean berak Ekonomia ikasketak egin baitzituen, eta proiektu honek enpresek duten erantzukizun sozial korporatiboa beren inguruneko beharrekin bateratzeko modua bilatu nahi zuen.
Hemen ere "aurpegiaren eta begien" arau bera aplikatzen du Mujikak, ez baitu soilik gizarte-ekimenak aurrera ateratzeko baliabide ekonomikoak lortzea bilatzen, baita sentsibilizatzea ere. Horregatik, enpresariek dohaintza bat egin aurretik, lehenik eta behin laguntza jasoko duten pertsonak eta lekua ezagutzea proposatzen die. Adibidez, etxerik gabeko pertsonak hartzeko instalazioak hobetu nahi badira, lehenik eta behin lo dauden lekua ezagutzera, mantak ukitzera eta dutxak ikustera gonbidatzen ditu. Eta esperientzia horren ondoren, dohaintza egiteko moduan daude. Horrela, ekarpen hori ez zaie inoiz ahazten, eta zentzua ematen diote.
Juan Carlos de Caritasek zerbait azpimarratzen dau, ezagutu dabezan gainerako boluntarioekin izan dauan giro ona eta laguntasuna dalako: "pertsona bikainak dira, oso eskuzabalak, euren denboraren zati bat beste batzuei laguntzen diharduanak; euren etxean lasai egon daitez, paseatzen edo beste gauza batzuk egiten, baina hor egotea aukeratu dabe, besteei emonez".
Arrasateko Arizmendiarrieta Fundazioa
Antzeko moduan, Arizmendiarrieta Kristau Fundazioko zuzendariak ere, Juan Carlosek ezagutzen baitzuen, erretiroa hartzen ari zela jakin zuenean, dei egin zion komunikazio-zereginetan laguntzea proposatzeko. On Josemaria Arizmendiarrietak erakartzen zuen Müjika, nola lortu zuen Elizaren gizarte-doktrina lan-munduan gorpuztea.
Azken batean, nolabaiteko osagarritasuna zuen Opus Deiren espirituarekin. San Josemaría Escrivák santutasun eta lanaren eta bizitza arruntaren santutze dei unibertsala gogorarazten du, eta Arizmendiarrietak lan espiritu hori enpresan gauzatzen du bere funtzio soziala gauzatzeko.
Honela dio Mujikak: "Arizmendiarrietak ez zuen liburu bat idatzi, eta jende asko bultzatu zuen hori aurrera eramateko. "Enpresa eraldatzea gizartea eraldatzeko" esaten duenean, zentzu bat ematen ari zaio pertsona askoren lanari eta bizitzari. Zorte handia izan dut don Josemaria ezagutu eta kooperatiben hasiera bizi izan zuten pertsonak elkarrizketatzeko aukera izan dudalako, eta denak bat datoz horretan, haientzat aurrekoa eta geroagokoa izan zela. Ordura arte, enpresara joan, ordu batzuetan dena delako horretan aritu eta akabo. Baina enpresaren jabe zaren pentsamoldearekin lan egiten duzunean, erabakiak hartzen parte hartzen duzu, eta benetako aukerak dituzu prestakuntza jasotzeko eta lanean zure gaitasunen artean onena eskaintzeko, ehuneko ehun inplikatzen zara. Gainera, ikusten baduzu emaitzak zure inguruko behar sozialetan inbertitzera ere bideratuta daudela, horrek, noski, bizitza mota erabat aldatzen dizu ".
Bere bizitza profesionalean zehar Juan Carlos behin baino gehiagotan aldatu bada bizilekuz, Estatu Batuetara bidaiatu badu eta hainbat lanpostutatik igaro bada, ez zen gutxiago izango orain, erretiroa hartuta zegoela, denbora gehiago duenean eta, batez ere, besteen zerbitzura jartzeko gaitasun profesional eta bizi handia duenean. Herrialdeen zerrenda ez da amaitzen, irekita dago. Funtsean, beti egin duena egiten jarraitzen du, eta gehiago gustatu zaio komunikatzea. Baina orain, behartsuenen zerbitzura.