Compartindo o entusiasmo pola Física cos meus alumnos

José María Cordobés é profesor de Física nun Instituto de Vigo. Dende hai uns anos puxo en marcha un Club de Física para estudantes de Bacherelato que tenta clarificar as relacións entre ciencia e fe.

Entregando un premio do Club de Física no ano 2009

¿Que é o Club de Física?

O Club de Física xurdiu como unha manifestación da miña afección ao estudio da Física das partículas elementais, ilusión que desexaba compartir cos meus alumnos. Tamén como unha iniciativa para contribuír a clarificar as relacións entre a ciencia e a fe, que ás veces son escurecidas en certos ambientes académicos, especialmente no do ensino secundario. Así mesmo o consideraba como unha achega racional de valores éticos e cristiáns no ámbito do ensino da ciencia, cos alumnos de bacharelato.

¿De que se trata no Club de Física?

Un dos temas que se adoitan tratar é o ensino do maxisterio da Igrexa Católica sobre a creación e o seu carácter plenamente compatible cos resultados obtidos pola ciencia.

Nas actividades do Club dedícase especial atención a explicar os modelos conceptuais que a Física elaborou nas últimas décadas sobre as estruturas básicas da materia, as técnicas que desenvolveu con este obxectivo e os métodos de traballo que adoita utilizar. Así, en reunións semanais, abórdase o estudio das estruturas do átomo, núcleo e partícula, dende o punto de vista dos seus constituíntes e as forzas básicas que existen entre eles. As técnicas utilizadas para o seu estudio, como pode ser a aceleración de partículas co obxecto de provocar colisións entre elas, lévannos ao ámbito das altas enerxías, nas que as estruturas do microcosmos e o macrocosmos converxen, segundo os modelos actuais de evolución do universo.

¿Teñen apoios?

Para o desenvolvemento das sesións, que con frecuencia teñen o carácter de faladoiros ao redor dunha mesa dun café, contamos coa axuda de laboratorios que traballan nestes campos da Física, como CERN -laboratorio europeo para a Física de partículas- en Europa e Fermilab e Jeffersonlab, en USA, etc. que aprecian esta tarefa educativa e nos envían documentación e materiais didácticos que nos serven de guía nas sesións de traballo.

Fotografía con dous alumnos do Club de Física, co gallo dunha exposición que nol curso 09/10 sobre o LHC do CERN

¿Quen participa no Club de Física?

Pertencen ao Club de Física, alumnos dos últimos cursos de Bacharelato dos diversos institutos e colexios da cidade que manifestan un interese especial por esta ciencia. Os alumnos participan activamente nas sesións e descobren con admiración as achegas que fixo a Física á cultura, á técnica e ao progreso da humanidade, especialmente cando se puxo o servizo da persoa e da sociedade.

¿Como acollen os estudantes unha iniciativa deste tipo?

Hai bastantes alumnos que se entusiasman e deciden seguir os estudios de Física na Universidade. Tamén hai algúns que deciden preparar a Olimpíada de Física ou participar nalgún dos concursos organizados pola Real Sociedade Española de Física. Houbo membros do Club que obtiveron premios en olimpíadas e outros participaron en concursos, como Ciencia en Acción, que lles deu a oportunidade de viaxar a CERN. Outra actividade que realizamos recentemente, foi organizar unha exposición de pósteres, algúns elaborados por membros do Club e outros enviados directamente por CERN, sobre o novo acelerador LHC, nun dos institutos da cidade.

A Física e a Relixión

Esta conexión entre a Física do moi pequeno e a Cosmoloxía, ofrece motivos de reflexión a outras disciplinas, como poden ser a Filosofía e a Teoloxía, e son ocasión para analizar a verdadeira natureza da ciencia, caracterizada polos seus obxectivos e métodos específicos, para situala nun contexto máis xeral de saber, e descubrir a súa complementariedade con outras formas de coñecemento.

Un dos temas que se adoitan tratar nas sesións do Club é o ensino do maxisterio da Igrexa Católica sobre a creación e o seu carácter plenamente compatible cos resultados obtidos pola ciencia. Tamén se reflexiona sobre a marabilla que supón que a intelixencia humana sexa capaz de explicar con modelos matemáticos, a composición e a evolución das estruturas da materia dende os primeiros instantes da súa formación, e como, contemplar a beleza e a harmonía existente no universo, nos remite doadamente a considerar a existencia dun Deus creador.